شهرنشینی   

    یکی از ویژگی های بارز دنیای امروز حرکت به سمت شهری شدن و گسترش روز افزون شهرنشینی و افزایش تعداد شهرها ست، دنیای ما درآستانه غلبه الگوی سکونت شهری بر اجتماعات پیشین است. بسیاری از کشورهایی که تا نیم قرن پیش جمعیتی غالبا روستایی داشتند، اکنون در حال تغییر و تبدیل به جوامع شهرنشین هستند. این روند در همه کشور های جهان ،علی رغم تفاوت در سرعت، کیفیت، علل و عوامل و پیامدهای ناشی از شهر شدن در حال وقوع است،هرچند برخی کشورها مانند سنگاپور و کویت به سطح اشباع شهرنشینی رسیده اند و تمام جمعیت آنها در نقاط شهری ساکن هستند،در مقابل کشورهایی هم وجود دارند که بیش از سه چهارم جمعیت آنها در روستاها زندگی می کنند.

     زندگی در محیط های شهری هم در جوامع در حال گذار و جوامع سنتی که تغییرات اقتصادی و اجتماعی به کندی انجام می شود و هم در جوامع پیشرفته که تغییرات جزء ذاتی آنها می باشد ولی درعین حال ساز و کارهای لازم جهت حفظ تعادل و نهادینه شدن تحولات به وجود آمده است و در حقیقت در این جوامع دریچه های اطمینان بسیاری جهت تخلیه فشارها و تنش های ناشی از تغییرات یادشده وجود دارد در نتیجه تحولات اجتماعی به صورت متعادلی صورت می گیرد، اما حتی در این جوامع نیز تغییرات اجتماعی در جوامع شهری چشمگیر تراز سایر نقاط است.

      از پدیده شهرنشینی تعاریف گوناگونی ارائه شده است که این خود مؤید ماهیت پیچیده و چند وجهی شهرنشینی است نگاه و تعریف این پدیده در علوم اجتماعی مانند جامعه شناسی،جغرافیا، برنامه ریزی شهری با تفاوت ها یی همراه است.

به طور خلاصه می توان از پدیده شهرنشینی و شهر به شرح زیر تعریف کرد

شهر و شهرنشینی به عنوان تسلط امر تراکم در همه سازمانها،مؤسسات و واحدهای مسکونی و افزایش جمعیت مکان های ویژه.

کانون اصلی عرضه خدمات به جمعیت متراکم در شهر و منطقه نفوذ آن.

شهر به عنوان تمرکز فعالیت های غیر کشاورزی در سکونت گاه های انسانی.

شهر به عنوان تسلط شیوه خاص زندگی و بیانگر سیر مدنیت و تمدن جوامع انسانی.    

شهر به عنوان مکان استقرار کثیری از مردم بر رفتار ساکنان خود محدودیت های فراوانی را تحمیل می کند به تمایلات و رفتارهای فرد در حضور سایرین تحت تأثیر حضور آنها شکل می گیرد،رفتار فرد درگیر در رابطه اجتماعی،نسبت به رفتار فردی که در رابطه ای اجتماعی درگیر نیست،تابع درجه بالاتری از محدودیت بیرونی ناشی از دیگران است.هرچه شمار روابط اجتماعی فرد افزایش یابد، محدودیت بیرونی از جانب دیگران بر رفتارش افزایش می یابد. 

منبع: درآمدی بر جامعه شناسی شهر :انسان و شهر- نقدی،اسدا...- جغرافیای اجتماعی شهرها-شکویی حسین- آناتومی جامعه- رفیع پورفرامرز